Martyn de Jong is als fitness-fanaat en online manager van het mannenplatform Men’s Health ervaringsdeskundige op gebied van sport en beweging. En ohja, hij heeft diabetes type 1. In dit interview spreek ik met Martyn de Jong over diabetes type 1 en hoe hij met voeding en beweging zijn bloedsuikers beter weet te managen. Hoop je op leerzame en praktische info? It’s your lucky day…

Ha Martyn! Gaaf dat je wil vertellen over jouw ervaringen met diabetes type 1, zeker vanwege je kennis op gebied van sport en voeding. Voordat we induiken op deze onderwerpen is het goed om jezelf eerst even voor te stellen. Wie is Martyn en hoe ziet een dag in jouw leven eruit? 

Ik ben Martyn, inmiddels 30 jaar, waarvan 22 jaar met diabetes type 1. Inmiddels kan ik zeggen dat ik mijn diabetes redelijk uitgespeeld heb, maar daar had ik ook wel heel wat jaren voor nodig. Nu heb ik een strakke hbA1C en ondervind ik er weinig hinder van. In het dagelijk leven sport ik vrij veel (5 á 6 keer per week) en heb er ook mijn werk van gemaakt. Ik schrijf voor Men’s Health en ben daar de digital manager. Erg leuk om te doen!

Waaruit bestaat jouw ‘diabetes kit’?

Ik probeer het liefst zo min mogelijk spullen mee te nemen als ik de deur uit ga. Maar wat ik altijd bij me heb, is een tester, insulinespuit, 2 naaldjes en 1 pakje dextro. Ik voel me niet compleet als ik dat niet altijd bij me heb – dus ook als ik een rondje ga hardlopen. Omdat ik dat altijd doe, voelt het dus ook niet als een last om bij me te dragen.

Wanneer en waarom voor jou het besef kwam dat je pro-actief moest zijn met het managen van je bloedsuikers?

Eigenlijk drong dat pas laat tot me door. Ik heb er best een tijd met de pet naar gegooid (reden: puberteit, denk ik), maar toen ik op mezelf ging wonen, viel mijn veiligheidsbuffer ook weg. Ik had geen moeder meer die me ’s ochtends kon aantreffen als er ’s nachts iets fout was gegaan. Dus als me iets zou overkomen, was ik aan mezelf overgelaten. Ik denk dat dat ook deels heeft bijgedragen om nog scherper te zijn op mooie bloedsuikers.

Hoe vertaalde dit zich naar de praktijk?

Alleereerst door te zorgen dat ik met name ’s nachts met een veilige bloedsuiker ging slapen. Mijn diabetesverpleegkundige zei ruim 20 jaar geleden: ‘Acht voor de nacht’. Dus daar begon ik mee, maar door trial and error kon ik dat naar 6 verlagen. Toen dat goed ging, was voeding de tweede stap. Van huis uit at ik niet bepaald gezond, en was er altijd veel troep in huis. Dus toen ik op mezelf ging wonen, kon ik wat meer experimenteren in de keuken. Zo ontdekte ik dat koken niet alleen heel leuk is om te doen, maar dat het ook een positief effect had op mijn bloedsuikers. Ik gok dat ik per week wel een paar kilo groente wegwerkte – waar dat eerst hooguit 2 porties per week waren. Tussendoor was er ook nog ruimte om minder gezonde dingen te eten, maar ik was in ieder geval bewust met mijn voeding bezig.

Waar haalde of haal jij je informatie vandaan om type 1 beter te leren managen?

Ik zou graag een paar interessante boeken tippen, maar dat kan ik niet. Merendeel van deze informatie heb ik verworven door experimentjes die ik zelf heb gedaan. Ik denk dat ik alle dieten wel heb geprobeerd. Niet om af te vallen, maar om te kijken wat het met mijn bloedsuikers deed. En ik heb goed gekeken naar hoe de glykemische index en de insuline index. Met name de eerste lijst geeft een duidelijke richtlijn qua producten. De ongezondse producten hebben de hoogste scores. Simpelweg door die te vermijden, kun je een hoop slechte bloedsuikers ook vermijden. En mocht je doelen hebben om af te vallen, dan is het ook een erg interessante lijst.

Toch zijn er ook producten met een hogere waarde die perfect passen in een gezond dieet voor iemand met diabetes type 1. Rijst heeft bijvoorbeeld een relatief hoge score, maar heeft – bij mij althans – een goede invloed op de bloedsuikers. Ook daar zijn onderzoeken naar gedaan, die ik erg interessant vond om te lezen. Zo bewijst dit onderzoek dat je bloedsuikers beter blijven als je witte rijst combineert met vetten en eiwitten – in dit geval kip, broccoli en olie. Daaruitvolgend heb ik zelf verder geexperimenteerd en besloot ik uiteindelijk om nooit meer losse koolhydraten te eten, tenzij ik een hypo heb. Door mijn koolhydraten altijd met iets van vetten en/of eiwitten te eten, kan ik makkelijker stabiele waardes behouden.

Als Men’s Health redacteur zijn sport en voeding onderwerpen die dicht bij je staan. Laat dit nu net belangrijke onderdelen zijn voor het managen van diabetes type 1. Kun jij uitleggen hoe jouw beweging en sportroutine eruit ziet en hoe dit jou helpt met het managen van je bloedsuikers?

Wat mij opviel is dat voeding slechts het halve werk is. Bewegen maakt het plaatje pas echt compleet. Voor mij is dat krachtsport en cardio, maar dat zou natuurlijk ook wandelen, fietsen of skeeleren kunnen zijn. Zoek daarin zelf iets wat je leuk vindt. Ik merk dat als ik een paar dagen niet sport, dat mijn bloedsuikers waardeloos zijn en dat ik veel heftiger op koolhydraten reageer. Zelfs de beste producten hakken er dan ineens in, terwijl ik met een beetje sporten zelfs de aller ongezondste producten aankan. Tony Chocolonely, Ben&Jerries en pizza zijn een paar voorbeelden van producten die ik nooit zal eten op een dag dat ik niet gesport heb. Maar als ik dat wel doe, dan accepteert mijn lichaam ze prima en zit een paar uur later nog steeds goed. Voor mij werkt het dus goed om veel te sporten. Hierdoor heb ik meer marge qua voeding, maar ook betere bloedsuikers. En ik vind het ontzettend leuk.

Veel mensen met diabetes type 1 zijn angstig om te sporten vanwege de kans op hypo’s of in sommige gevallen hypers. Kun je meer vertellen over hoe jij de kans hierop verkleint wanneer jij gaat sporten? 

Die angst is hartstikke terrecht. Hypo’s zijn klote. En als je sport al niet zo leuk vindt, is het een logische reden om te zeggen “Ik kap ermee!”. Toch zou ik iedereen aanraden om precies het tegenovergestelde te doen. Sterker nog, hypo’s zijn eigenlijk een heel positief teken. Het zegt namelijk iets over dat de sport of beweging effect heeft op je bloedsuikers. Met andere woorden: je gevoeligheid voor insuline neemt toe en je bloedsuikers dalen. Dat is de droom! Dus schrik niet als je een sport-hypo krijgt, maar wees er op voorbereid. Zorg dat je ALTIJD (ik herhaal: ALTIJD) sport met iets van suikers in de buurt.

De tweede tip is om consistent te blijven bewegen. Als ik nu zou stoppen met sporten, en het over 2 weken weer zou doen, dan schrikt mijn lichaam van de sport en zak ik gelijk in een hypo. Prikkel ik mijn lichaam echter consequent met beweging, dan lukt het makkelijker om erop in te spelen en verklein je de kans op een hypo. Maar nogmaals: laat je niet afschrikken door een paar slechte bloedsuikers. Die horen er zeker bij in het begin, vooral ’s nachts. Een paar tips nog om ze te voorkomen: zorg dat je niet teveel ‘verse’ insuline in je lichaam hebt als je gaat sporten. En kijk in overleg met je diabetesverpleegkundige of je jouw insulinegebruik kunt aanpassen op je beweging. Zelf gebruik ik nu 50 procent minder insuline t.o.v. voordat ik sportte.

En wat is jouw aanpak als je toch een hypo of hyper hebt tijdens het sporten? 

Ik voel ze gelukkig meestal wel aankomen. En omdat ik van tevoren test kan ik wel inschatten hoe snel ik ga zakken, of juist niet. Mocht ik me toch hebben vergist, dan eet ik een paar hapje dextro’s, of een dextro-water drankje (zelfgemaakt met dextrose-poeder). Vervolgens wacht ik even, test ik opnieuw en kijk ik of ik weer verder kan. Bananen etc werken wel om hypo’s te voorkomen, maar zijn tijdens het sporten te langzaam om ze op te vangen. Dextro of AA is koning!

Wanneer ik kijk naar de Nederlandse online diabetes community, lijkt het erop dat mannen minder vertegenwoordigd zijn. Wat denk je dat hier de reden van is?

Als ik namens mezelf spreek, dan denk ik dat het komt doordat mannen iets anders in elkaar zitten. Stel ik haal een Billy Boekenkast bij de Ikea, dan denk ik als man ‘die knal ik wel even in elkaar, dus die gebruiksaanwijzing heb ik niet nodig’. Terwijl mijn vriendin iemand is die zich goed inleest en daarna stap voor stap aan de slag gaat. Misschien zijn mannen dus minder bezig met hoe het hoort, of hoe anderen het doen en denken ze simpelweg dat ze het zelf wel kunnen uitvogelen. Wij mannen zijn toch iets koppiger, misschien?

Op welke manieren zet jij je in voor diabetes type 1? 

Ik ben ambassadeur voor het Diabetes Fonds en voor de Bas van de Goor Foundation. Dat betekent dat ze me altijd mogen bellen om mee te helpen aan projecten, of om mensen te helpen activeren. Zo heb ik afgelopen maand meegeholpen aan de Nationale Suikerchallenge. Via live sessies konden mensen vragen stellen over voeding en diabetes en gaf ik daar samen met Kim Brouwers, voedingsdeskundige van het Diabetes Fonds, antwoord op. Heel leuk om te doen, natuurlijk.

Wat zou jij de lezer willen meegeven?

Ik zou willen dat mensen konden ervaren hoe fijn het is om je bloedsuikers te zien vebeteren door meer te bewegen. Je hoeft niet gelijk een Schwarzenegger te worden om de voordelen te merken. Just be you, zoek iets wat je leuk vindt en probeer dat in je leven te implementeren. Als dat lukt, kan ik je garanderen dat diabtes managen makkelijker wordt en dat je heel wat trots door je lichaam voelt stromen. Ik moet de eerste persoon nog ontmoeten die geen baat heeft gehad bij meer bewegen. Waarschijnlijk gaat dat nooit gebeuren.

Meer leren over voeding en beweging van Martyn? Luister dan naar de Gezond Verstand Podcast op Spotify of Apple iTunes. Meer leren over hoe je met voeding en beweging bloedsuikers verbetert? Lees dan het Fit met Diabetes e-book.