Maakt insuline je dik? Er zijn veel artsen en mensen met type 1 die hier van overtuigd zijn. Toch is dit feitelijk onjuist. Deze uitspraak suggereert namelijk overgewicht dóór insuline, maar de echte oorzaak ligt elders. Namelijk: regelmatig onjuiste insulinehoeveelheden doseren en een calorieoverschot. 

Laten we eerst eens kijken hoe iemand zonder diabetes aankomt of afvalt. Bij een non-diabeet draait alles om de energiebalans: ofwel calorie in versus calorie uit. Eet je meer calorieën dan dat je gebruikt (calorieoverschot)? Dan kom je aan. Gebruik je meer dan dat je eet (calorietekort)? Dan val je af [1].

Daarbij moet vermeld worden dat insuline, alleen in het geval van een calorieoverschot, een hormoon is welke er indirect voor zorgt dat het lichaam opgeslagen vet spaart door verbranding van koolhydraten boven vetcellen te prefereren en ook indirect een rol speelt bij de nieuwe vetcellen die het lichaam aanmaakt [2].

Dit geldt dus alleen wanneer een non-diabeet te veel calorieën consumeert om in zo’n calorieoverschot te komen. Voor zover ik weet is in 9 van de 10 gevallen men zelf verantwoordelijk voor wat en hoe hij of zij eet en beweegt. Uitzonderingen (eetstoornissen, handicap, overige aandoeningen) daargelaten.

Hoe werkt energiebalans bij diabetes type 1?

Een van de meest gehoorde argumenten waarom insuline dik zou maken, is omdat men kort na de diagnose van type 1 diabetes vaak aankomt in gewicht.

Wanneer we echter kijken naar de rol van insuline in het lichaam, dan is hier een logische verklaring voor. Insuline is er namelijk om transport van energie (calorieën) te regelen van punt A (o.a. bloedstroom) naar punt B (o.a. spieren, lichaamscellen, vetreserves) [3].

Nu we dit weten kijken we naar iemand met diabetes vlak vóór zijn diagnose: Dankzij de (deels) niet meer werkende alvleesklier is er te weinig of zelfs helemaal geen insuline meer om de energie uit eten te vervoeren naar de plekken waar het nodig is. Dit is dan ook de reden dat een van de symptomen vooraf aan de diagnose van diabetes gewichtsverlies is [4]; je lichaam neemt de energie niet op.

Wanneer we dus voor het eerst na de daadwerkelijke diagnose van diabetes type 1 weer insuline (nu handmatig) gebruiken, dan wordt deze energie ineens wel weer vervoerd naar de nodige locaties. De energiebalans werkt dus weer.

De kunst van handmatig insuline toedienen

Dit is de reden waarom diabetes ook wel een ‘metabolische ziekte’ wordt genoemd; wanneer onze bloedsuikers door te weinig insuline niet stabiel zijn, werkt ons metabolisme (het verwerken van energie) niet zoals iemand zonder diabetes type 1. En laten we duidelijk zijn: het feit dat insuline energie vervoert is van levensbelang.

Zonder de juiste hoeveelheid loop je rond met torenhoge bloedsuikers en dus kans op serieuze complicaties [5]. Daarnaast heeft je lichaam deze energie nodig voor herstel, vitamines, mineralen, en dus je gezondheid. Gelukkig is daar dus insuline om het lichaam hiermee te helpen.

Wil jij vet verliezen, dan is bewust geen insuline spuiten NIET de manier. Dit betreft een eetstoornis en heet Diabulimia [6], wat levensgevaarlijk is. Mocht jij jezelf hierop betrappen, zoek dan zo snel mogelijk hulp.

Met de mogelijkheid om na de diagnose zélf insuline te spuiten kun je in plaats van te weinig, natuurlijk ook te veel toedienen. Wie te veel insuline in zich heeft, heeft een aanzienlijk grotere kans op hypo’s. Er is echter maar een manier om hypo’s op te lossen: namelijk extra energie nuttigen in de vorm van koolhydraten. Deze tellen mee als calorieën [7].

Hoe meer hypo’s je hebt, hoe meer ‘extra’ calorieën je moet nuttigen en hoe groter de kans dat je op den duur aankomt.

Redenen waarom je als diabeet niet afvalt of aankomt

Gewichtsmanagement met diabetes type 1 is een uitdaging omdat insuline handmatig onder- en over gedoseerd kan worden. Redenen waardoor je met type 1 niet afvalt of aankomt kunnen daarom bijvoorbeeld zijn:

• Vóór de diagnose van diabetes type 1 slaat je lichaam (deels) geen energie op omdat je alvleesklier niet voldoende of geen insuline produceert. Maar ná de diagnose lukt dit met de juiste hoeveelheid handmatig toegediende insuline wél.
• Met te lage handmatige insulinedoseringen slaat het lichaam (deels) geen energie op, met hoge bloedsuikers tot gevolg. Maar met de juiste dosis toegediende insuline slaat het nu wél energie op zoals het hoort.
• Je doseert insuline goed en hebt daardoor mooie bloedsuikers, maar je eet wel te veel calorieën. Hierdoor kom je aan of val je niet af (nét als een niet-diabeet).
• Je hebt veel hypo’s door te grote doseringen insuline. Deze moet je oplossen middels koolhydraten, en daarmee kom je mogelijk in een calorieoverschot.

De sleutel tot succesvol gewichtsmanagement zit hem dus in hoe goed jij je insuline weet te doseren en daarmee je bloedsuikers kunt controleren. Lukt dit je, dán komt gewichtsmanagement namelijk net als bij een non-diabeet neer op calorie in versus calorie uit. En ook daar hebben we invloed op.

Makkelijk? Nee. Mogelijk? 100% zeker.

Bronnen:

[1]: https://jissn.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12970-017-0174-y
[2]: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1204764/#b29-cbr26_2pg019
[3]: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0014579398011491
[4]: https://www.diabetesfonds.nl/over-diabetes/heb-ik-diabetes/symptomen-van-diabetes
[5]: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18230953
[6]: https://www.bmj.com/content/364/bmj.l982
[7]: https://mynutrition.wsu.edu/nutrition-basics